فارسی
اولین ویژه‌نامه مؤسسه آموزش عالی آزاد معین منتشر شد.
این ویژه‌نامه با نام اقتصاد و مدیریت شهری مشتمل بر هشت مقاله در خصوص روش‌های پایدار تأمین مالی پروژه‌های شهری، اشتغال و بیکاری، مناسب‌سازى فضاهاى شهرى، مسکن، گردشگری، تأثیر مجتمع‌های تجاری چندمنظوره بر توسعه اقتصاد شهرها و ... می‌باشد.
پیش‌درآمد
تأثیر مجتمع‌های تجاری چندمنظوره بر توسعه اقتصاد شهرها
رشد و توسعه اقتصادی شهرها رابطه مستقیمی با بهبود زیرساخت‌های اقتصادی و فضای کسبوکار آن دارد. یکی از راه‌حل‌ها برای بهبود فضای کسبوکار و تسهیل آن در شهرها، وجود مال‌ها و مجتمع‌های تجاری چندمنظوره است.
پیشینه ظهور اماکن تجاری، به عصر یونان و رم باستان بازمیگردد و همواره به عنوان قلب تپنده اقتصادی، نقش بارز و منحصربه‌فردی در توسعه اقتصادی جوامع داشته‌اند. این مراکز، طی قرنها دچار تغییرات و تحولات فراوان در شکل و عملکرد شده‌اند؛ به گونهای که در عصر حاضر، کارکردهای متنوع و بعضاً متفاوتی پذیرفتهاند. وجه اشتراک مجتمع‌های تجاری، خرید و مصرف، به عنوان شکلی از فراغت و تفریح است که با گذر ایام، به مکانی برای حضور و تعاملات اجتماعی و فرهنگی جامعه مبدل شده است. توسعه مجتمع‌های تجاری جدید، نخستین‌بار در آمریکا در سال 1950 آغاز شد. پس از آن در غرب، تعداد مجتمع‌های تجاری که خدمات تفریحی و معاملاتی ارائه میکردند افزایش یافت؛ به گونهای که طبق آمار منتشر شده در سال 2017، حدود 116 هزار مال و مجتمع بزرگ تجاری در سراسر آمریکا وجود داشت. همچنین تعداد مراکز خرید در کشوری همچون آلمان از سال 2010 بیش از 10 درصد افزایش داشته است. در مسکو به تنهایی 35 مرکز خرید بزرگ‌مقیاس وجود دارد. در آسیا نیز به تدریج، ایجاد مجتمع‌های تجاری به همان سرعت افزایش یافته است؛ به نحوی که در حال حاضر، 8 مال از مجموع 10 مال که لقب بزرگ‌ترین مالهای دنیا به آنها اطلاق میشود در آسیا هستند.
توسعه مال‌ها در شهرهای بزرگ، فضاهای عمومی را تقویت می‌کند؛ فضاهای عمومی که مکان شکل‌گیری انواع تعاملات اجتماعی در میان اقشار گوناگون و رویارویی عموم مردم در آن است؛ تعاملاتی که به باور متفکران این عرصه، منجر به شکل‌گیری رشد و تکاپوی اجتماعی شده و عموم مردم را از حالت انزوا و انفعال نسبت به محیط و دیگران خارج می‌کند. بر این اساس، کیفیت مکان‌های عمومی شهرها، نقشی پررنگ و مؤثر در شکل‌گیری این تعاملات دارد. وجود مال‌ها، شهرنشینان را که عمدتاً اوقات فراغت را در خانه‌هایشان به استراحت می‌گذرانند از خانه‌ها بیرون کشیده و فرایند خرید را به تفریح تبدیل کرده و این خود باعث پویایی اقتصادی و اجتماعی شهرها شده است.
مال‌ها که تعداد آنها به سرعت در ایران رو به افزایش است از نظر اقتصادی و تأثیرشان بر سیمای شهر، بسیار حائز اهمیت هستند و از طرفی از نظر اجتماعی نیز بر سبک زندگی و عادات روزمره ساکنان شهرهای بزرگ نیز تأثیر بسیار گذاشته‌اند. در واقع مجتمع‌های تجاری چندعملکردی به فضاهایی اطلاق میشود که در آن فضا، مجموعه‌ای از فروشگاه‌های کوچک و بزرگ خرده‌فروشی تحت یک مدیریت مشترک، اداره می‌شوند.
امروزه در دنیا، نظاره‌گر روند رو به رشد ایجاد مجتمع‌های بزرگ چندمنظوره هستیم، در کشور ما نیز، گام‌های بزرگی در این خصوص برداشته شده است. تأسیس مجتمع‌های چندمنظوره در مناطق مختلف شهر تهران و همچنین دیگر کلان‌شهرهای ایران؛ از جمله تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز، از جمله این تلاش‌ها است. این مراکز که عمدتاً با همت بخش خصوصی ساخته شده‌اند، با برخورداری از امکانات نوین شهری، تأثیر بسزایی در تأمین نیازها و احتیاجات روزمره زندگی شهروندان ایرانی داشته‌اند. مدیران و مالکان مجتمع‌های چندمنظوره در دنیا به تجربه دریافته‌اند که در این مراکز، باید نگاهی فراتر از کسب درآمد داشت و با رویکردی متفاوت و برنامه‌ریزی مداوم و منسجم، پاسخگوی طیف وسیعی از جامعه بود و در تعامل مستمر با این طیف، علایق آنها را پوشش داد.
در ایران، با وجود تمام مشکلات؛ همچون تحریم‌های ظالمانه، کاهش نرخ رشد اقتصادی و سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش ارزش پول ملی و عدم‌امکان مبادله پول با دنیای خارج، وجود مال‌ها به واسطه سلیقه خاص و برتر ایرانیان، وجود زیرساختارهای قوی ارتباطی و سطح بالای شهرنشینی در ایران، قطعاً باعث رشد و رونق صنعت خرده‌فروشی مدرن در سال‌های آتی در ایران، جذب نمایندگان خارجی، جذب توریست و رشد و توسعه اقتصاد شهرها خواهد شد. در حقیقت، مجتمع‌های تجاری چندمنظوره، نه‌تنها موجب افزایش و رشد روزافزون تولیدات داخلی می‌گردند بلکه در عرصه رقابت با تولیدات و محصولات معتبر، قطع به یقین کیفیت تولیدات داخلی در بلندمدت و امکان صادرات آنها نیز ارتقای می‌یابد.
در این راستا انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با همکاری مؤسسه آموزش عالی آزاد اندیشه معین، «ویژه‌نامه اقتصاد و مدیریت شهری» را جهت ارتقای دانش اقتصاد شهری، تدوین نموده است. هدف ما آن است که پژوهشگران و متخصصان اقتصاد شهری، مقالات و پژوهش‌های مرتبط با تأثیر مجتمع‌های تجاری چندمنظوره بر توسعه اقتصاد شهرها و به‌طور کلی، عوامل مؤثر بر توسعه اقتصاد شهری را در این ویژه‌نامه برای بهره‌برداری هر چه بیشتر متخصصان و مسئولان این حوزه، به چاپ برسانند. امید است انتشار این آثار بتواند تعامل بین دولت و بخش خصوصی و مشارکت بانک‌ها و مؤسسات مالی را برای ساخت چنین مجتمع‌هایی، تقویت کند که این خود باعث ترغیب سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری در داخل کشور، حمایت از کالا و سرمایه ایرانی و عدم خروج سرمایه به صورت ارز از کشور خواهد شد و بالتبع آن با افزایش رونق اقتصادی و ایجاد فضای کسبوکار، به روند رو به رشد اقتصاد کشور کمک خواهد کرد.
دکتر حسین محمدپور زرندی
رئیس انجمن علمی اقتصاد شهری ایران و
مؤسسه آموزش عالی آزاد اندیشه معین